Stres ve Motivasyonun Performansa Etkileri

Stres

Organizmanın ruhsal ve bedensel olarak zorlanması sonucu ortaya çıkan bedensel, zihinsel, psikolojik ve davranışsal rahatsızlıklar şeklinde ortaya çıkan durum, stres olarak adlandırılır

Stresin performans üzerindeki etkisi

Her insan belirli durumlarda kaygı duyar. Bu normaldir ve kendini koruması ya da ulaşması için gereklidir. Ancak kaygı uzun süreli ve yoğun yaşandığında strese dönüşür. Kaygı, olayları algılama durumuna bağlı olarak farklı düzeylerde yaşanır. Bazıları kişilik özelliği olarak kaygı duymaya meyillidir. Bu kişilerin belirli durumlarda yaşanacak olan kaygıyı daha yoğun yaşadıkları görülmektedir. Ayrıca duruma bağlı olarak yaşanan kaygının yaş ve tecrübe ile de ilgili olduğu bilinmektedir.

Milyonlarca insana bir anda coşku ya da hüzün yaşatabilen spor müsabakalarında başrolü oynayan sporcu da hem bedensel hem ruhsal olarak yoğun yüklenmeler altındadır. İstenen performansı sergileyebilmek için, uzun süreli antrenmanlara katlanmak zorundadır. Özel yaşamı dahil her hareketi kontrol altında tutulan sporcudan tek istenen kazanmaktır. Her yarışma sporcu için sosyal ve ekonomik açıdan büyük önem taşır. Böylesi bir ortamda sporcunun fiziksel özellikleri ne kadar mükemmel, geçirdiği antrenman süreci ne kadar kusursuz olursa olsun başarıya ulaşması stresle başa çıkabilme yeteneğine bağlıdır.

Stres altındaki bir sporcuda şu değişiklikler görülür.

* Fizyolojik olarak kan basıncı (tansiyon arteriyel)

* Kas gerginliği (gerim/tonus)

* Ter bezi faaliyetlerinde artış

* Kalp vurum sayısında (pulse/nabız) artış

* Solunum (respirasyon) sıklaşır ve gözbebeklerinde büyüme olur

* Beyine ve kaslara daha fazla oksijen gerektiği için kanda alyuvarlar (eritrosit) sayısı artar

* İç organlardaki kan miktarının azalması nedeniyle sindirim yavaşlar

* Zihinsel olarak dikkat azalır, algılamada yanılgılar ve unutkanlık görülebilir

* Psikolojik olarak güvensizlik hisseder, huzursuz ve karamsardır

* Yetersizlik duygusuna bağlı olarak korku başlamıştır

Bütün bunlar antrenman veya yarışma sırasında sahip olduğu performansı sergileyememesine neden olur. Konsantre olamaz, koordinasyon bozulur, teknik ve taktik hareketlerde hatalar sergiler.

Sporcusunun kişilik özelliklerini iyi bilen bir antrenör, sporcunun bu durumunu hemen tespit edebilir ve stresle başa çıkabilmesi için yardımcı olur. Aksi halde kendisi de sporcunun bu beklenmedik hataları karşısında, onu acımasızca eleştirip normal performansını gerçekleştireceği beklentisiyle oyun içinde tutmaya devam edecektir. Bu da sporcunun stresinin artmasına neden olur.

Stresle başa çıkma yolları arasında insanlara en çok önerilen fiziksel egzersizler sporcuda stresin kaynağı olduğu için geçerli değildir. Bunun yerine doğru nefes alma egzersizleri biyolojik geri bildirim, otojenik gevşeme, progresif gevşeme uygulamaları ve pozitif düşünmeyi sağlayacak zihinsel çalışmalar yapılmalıdır.

Bu zihinsel çalışmaları ele aldığımız yazı dizimize buradan ulaşabilirsiniz.

Motivasyon

Sportif yüksek performansın elde edilmesi için sporcunun uzun ve yoğun antrenmanlara katlanması, ulaşmış olduğu performansı değişik hava koşulları altında, rakip ve seyirci etkisine rağmen sergileyebilmesi onun motivasyonu ile ilgilidir.

Değişik nedenlere bağlı olarak bir davranışta bulunmak veya bulunmamak, bir işi yapmak ya da yapmamak motivasyonun hangi yönde ve ne kadar kuvvetli olduğu ile bağlantılıdır. Burada motiv, bireyin içinde yaşadığı biyolojik ve sosyal ortamda varlığını sürdürmeye yönelik davranışlarının nedenidir.

Motivasyon ise bilinçli ve bilinçsiz, kalıtımsal ve öğrenilen psikolojik seyir ve durum için kullanılan bir terimdir. Kısacası motivasyon, durumun şartları ve motiv arasındaki oyundur. Motivasyonu performansı olumlu yönde etkileyecek şekilde kullanabilmek için antrenörün sporcularını yakından tanıması, onların ilgi ve gereksinimleri konusunda bilgilere sahip olması gerekmektedir. Bu konuda olanak var ise bir psikologla çalışmak en yararlı şekildir.

Yeterli motivasyon nedir?

Sporcunun fizyolojik ve psikolojik açıdan maça/yarışmaya hazır olma durumudur.

Yetersiz motivasyon nedir?

Burada motivasyon düzeyi düşüktür. Yetersiz motivasyon durumundaki sporcu keyifsizdir, nedensiz yorgunluk hisseder, maçı bırakma eğiliminde veya bir an once maçın bitmesi isteğindedir. Sporcu isteksizdir, maçı bırakmak ister, savaşım isteği yoktur, sahip olduğu motor yetenekleri tam verimi ile kullanamaz.

Yetersiz motivasyon durumundan nasıl kurtulunur?

Böyle bir sporcuda yapılması gereken ruhsal gerilimi artırmaktır. Bunun için psikotonik antrenman uygulanmalıdır.

Aşırı motivasyon nedir?

Aşırı motivasyon durumundaki sporcu sinirli ve telaşıdır. Bacaklarda halsizlik, ellerde titreme görülebilir. Sporcunun davranışları kontrolsüzdür. Sporcu maç içinde gergin bir davranış biçimi sergiler.

Aşırı motivasyon durumundan nasıl kurtulunur?

Bu durumdaki bir sporcuda yapılması gereken ruhsal gerilimi azaltmaktır. Bunun için psiko ayarlama antrenmanı uygulanmalıdır.

 

Bu ve diğer zihinsel antrenmanları ele aldığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz